TF-HIS Cessna 180

TF-HIS er ein af sögufrægustu flugvélum landsins sem enn er til. Hún var smíðuð árið 1953 og skráð á Íslandi 24. mars 1954. Vélin var ein af fyrstu sjúkraflugvélum á Íslandi og var lengst af í eigu Flugþjónustu Björns Pálssonar flugmanns en hann var brautryðjandi í sjúkraflugi á Íslandi og víst að margir hafa átt líf sitt og heilsu honum að þakka.

Flugvélin var þriðja vélin sem Björn Pálsson flugmaður notaði til sjúkraflugs. Björn hóf sjúkraflug á K.Z.III vélinni TF-KZA en hún þótti ekki henta vel, sér í lagi vegna þess hve lítil hún var og sjúklingar urðu að sitja uppréttir. Árið 1951 keyptu Björn og Lárus Óskarsson flugvélina TF-LBP af gerðinni Auster Mk. 5 og var hún sérstaklega útbúin til sjúkraflugs með sérútbúnum sjúkrabörum og rými fyrir einn fylgdarmann. Slysavarnafélag Íslands keypti hlut Lárusar í vélinni árið 1952 og hófst þá langt og farsælt samstarf þess og Björns. TF-LBP sannaði strax gildi sitt en þótti heldur lítil og hægfleyg og fór Björn fljótt að leita að öflugri vél. Arftakinn var flugvélin sem hér um ræðir, TF-HIS af gerðinni Cessna 180, sem einnig var með sérútbúnum sjúkrabörum og pláss fyrir einn farþega að auki.

Félagskonur í Slysavarnafélaginu hófu söfnun fyrir kaupunum, bökuðu kökur og seldu auk þess sem Hið íslenska steinolíufélag styrkti kaupin af miklum myndarskap og ber flugvélin upphafsstafi þess félags í skráningunni.

TF-HIS var tekin í notkun hér á landi í marsmánuði 1954. Hún reyndist afar vel, flaug allt að 150 sjúkraflug á ári, og á 20 ára ferli sem sjúkraflugvél lenti hún á fjölmörgum flugvöllum og lendingarstöðum um land allt til að sækja sjúklinga. Á veturna var vélin búin skíðum til lendinga við erfiðar aðstæður. Björn notaði vélina einnig til sjúkraflugs til Grænlands og sennilega er eitt hans fræknasta sjúkraflug þangað, þegar hann sótti tvær konur í barnsnauð til Scoresbysunds þann 9. maí 1957.

Árið 1960 keypti Flugþjónustan enn öflugri sjúkraflugvél, Beechcraft Twin Bonanza TF-VOR. Eftir það var TF-HIS aðallega notuð þegar aðstæður voru þannig að nýja vélin gat ekki athafnað sig. 

Björn Pálsson lést á sviplegan hátt þann 26. mars 1973, þegar TF-VOR, sem hann var farþegi í, hrapaði vegna gríðarlegrar ísingar yfir Búrfjöllum.

Eftir andlát Björns var TF-HIS í eigu sonar hans Sveins, sem rak áfram Flugþjónustuna. Árið 1999 seldi Sveinn vélina flugklúbbnum Þyt og unnu félagar hans mikið starf við endurnýjun vélarinnar og var hún gerð flughæf á nýjan leik.

Icelandair keypti TF-HIS af Þyt í lok árs 2014 og gaf safninu formlega þann 4. mars 2015. Hafði vélinni þá ekki verið flogið um hríð og þarfnaðist hún töluverðs viðhalds til þess að gera mætti hana sýningarhæfa en ekki stóð til að hún yrði gerð flughæf á ný.

Undanfarin ár hefur verið unnið að því að gera TF-HIS sýningarhæfa og var verkinu lokið í byrjun mars 2021.  Nú stendur flugvélin nýuppgerð til sýnis í safninu.

Flugvirkjanemar og kennarar Tækniskólans hafa unnið að því á meðan á verknámi þeirra hefur staðið í Flugsafninu og málunina gaf Bílaverkstæðið Höldur af miklum rausnarskap. Þá aðstoðuðu starfsmenn ISAVIA við flutning á vélinni til og frá verkstæðinu auk þess sem félagsmenn Arnarins – Hollvinafélags Flugsafnsins hafa aðstoðað eftir þörfum. Er öllum sem komu að verkefninu á einn eða annan hátt færðar bestu þakkir fyrir þeirra framlag.